साहित्य समीक्षा
गत शनिबार, १२ जेठ २०८१ को “मुलबाटो” मा प्रकाशित मोदनाथ मरहट्टाको कविता ‘नया घामको खोजि’ नेपाली साहित्यमा एक महत्वपूणर् सृजना हो जसले सङ्घर्ष, साहस र नयाँ बिहानको आशा व्यक्त गर्दछ । मरहट्टाको यस कविताले हाम्रो सामूहिक यात्राको संकल्पलाई प्रस्तुत गर्दछ, जसले इतिहासको अँध्यारोबाट उज्यालोको खोजी गर्छ
कविताको संरचना र भाषा :
कविताको संरचना सरल र स्पष्ट छ । भाषा प्रवाहशील र सहज छ, जसले पाठकलाई कविता संगै यात्रा गर्न सजिलो बनाउँछ । ‘इतिहासले ओढेको निस्पट्ट अँध्यारो मेटन’ जस्ता पंक्तिहरूले गहिरो सांस्कृतिक र ऐतिहासिक सन्देश बोकेको देखिन्छ । कविले प्राकृतिक तत्वहरूको प्रयोग गरेर हाम्रो जीवनको कठिनाइहरूलाई चित्रण गरेका छन्, जसले कवितालाई वास्तविक र सम्बन्धित बनाउँछ ।
मुख्य सन्देश :
कविताले सङ्घर्ष र साहसको महत्त्वलाई उजागर गर्दछ । ‘जब हामी चढिएथ्यो उकालो’ र ‘शिखर ताकेर हिँडेका हामी’ जस्ता पंक्तिहरूले हामी सबैले जीवनको यात्रामा सामना गर्ने चुनौतीहरू र ती चुनौतीहरूलाई पार गर्नुपर्ने दृढता स्पष्ट रूपमा देखाउँछन् । साथीहरूको साथ र सामूहिक प्रयासले सफलता सम्भव बनाउँछ भन्ने संदेशले कवितालाई प्रेरणादायी बनाएको छ ।
कविताको प्रतीकात्मकता :
कवितामा प्रयोग भएका प्रतीकहरू विशेष उल्लेखनीय छन् । ‘फराकिलो छाता’ र ‘लट्ठी’ जस्ता प्रतीकहरूले हाम्रो जीवनमा सहारा र समर्थनको आवश्यकता दर्शाउँछन् । ‘शिखरको चुचुरो’ जीवनको उच्च लक्ष्य र सफलता प्रतीक हो, जसले पाठकलाई आफ्ना लक्ष्यप्रति निरन्तर अग्रसर रहन प्रेरित गर्दछ ।
वर्तमान समाजमा कविता :
‘नया घामको खोजि’ कविता विशेष गरी वर्तमान समयमा सान्दर्भिक देखिन्छ । यसले हाम्रो समाजमा रहेका चुनौतीहरू, अवरोधहरू र उनीहरूलाई पार गर्दै नयाँ उज्यालोको खोजीको लागि आवश्यक साहस र दृढताको महत्वलाई उजागर गर्दछ । कविताको अन्त्यमा ’झुल्कने छ नया घाम एक बिहान’ पंक्तिले नयाँ आशा र उज्यालोको प्रतीक्षा गरेको देखिन्छ, जसले हामीलाई निरन्तर प्रयास गर्न प्रेरित गर्दछ ।
निष्कर्ष :
‘नया घामको खोजि’ कविता एक उत्कृष्ट र प्रेरणादायी कृति हो । यसको सरल भाषा, गहिरो सन्देश र प्रभावशाली प्रतीकात्मकता पाठकलाई मोहित पार्दछ । मोदनाथ मरहट्टाको यो कविता नेपाली साहित्यमा एक महत्वपूणर् योगदान हो, जसले हामीलाई हाम्रो सामूहिक सङ्घर्ष र साहसको महत्त्वलाई सम्झाउँछ । यस कविताले हामीलाई निरन्तर प्रयास गर्न र जीवनमा नयाँ उज्यालोको खोजी गर्न प्रेरित गर्दछ ।
कविताको पूणर् पाठ तल दिइएको छः
नया घामको खोजि
इतिहासले ओढेको निस्पट्ट अँध्यारो मेटन
सुर्योदयको रातो किरण भेट्न
बोकेर गरुङ्गो भारिको बोझ
जब हामी चढिएथ्यो उकालो
साथमा एउटा फराकिलो छाता
हातमा लट्ठी र कुन्जा
पहाड नाघ्न उक्लिएथौँ
मेचिको धुर्को देखि कालिको टुप्पोसम्म
साझा थियो सातु नुन र सिरौँला
बाँढेर खाइयो सामल र पानी
यात्रामा ठेस लाग्दा सङ्गै झर्थ्यो आँसु
पाकेका फल भेट्दा सङ्गै बड्थ्यो हाँसो
कहिले दर्कन्थ्यो आगोको असिना
ढुङ्गाको आड लागेर गरेथ्यौँ प्रतिबाद
बिषालु आँधिको बेगले जति हिर्काओस
किन्चित थिएन अत्यास
निराशाका भेल बाढिमा पनि
खुट्टा दह्रा थिए अहँ हल्लिएनौँ ।
शिखर ताकेर हिँडेका हामी
जब भेटियो साघुरो चौतारि
साथिहरुमा जाँगर मरेर आलस्य जाग्यो
छाता च्यात्ने सल्लाह भयो
लट्ठी फाल्ने सल्लाह भयो
साथिहरुको थाकेको तन
चौतारोले तानेको मन
छुटेर दौतरिको साथ
लम्कन पो थाल्यो लामो लामो हात
रोकेर अदम्य यात्राको अभियान
च्यातेर जिउँदो स्वभिमान
फोहोरमा गडेका झिङ्गा जस्तै
सर्प बिच्छी र भ्यागुता सङ्गै
चुर्लुम्मा डुबेका दौँतरी छोडेर
केही जोर पैतालाहरु
खोजी रहेछन अर्को अभियान
चलिरहेछन निरन्तर यात्रामा
शिखरको चुचुरो चुम्न
आउ साथी सङ्गै यात्रामा जुटौँ
झुल्कने छ नया घाम एक बिहान
दिल बहादुर रम्तेलको समाधिमाथी उभिएर
उनका भतिजहरुले नया सपना उनेको यो समयमा
हर्ष बहादुर र तारामानहरु फेरि कल्पनाको धरातलमा
अर्को अभियानको योजना बुन्दै छन
नजिकै छन बासी सपनाका ब्याज खानेहरु
भाँजा तेर्स्याउदैछन भ्रमका पुलिन्दा बुन्नेहरु
इतिहासका आला घाउहरुले मल्हम खोजिरहेको बेला
उठ ललन सदाहरु
बुझ दोक्ला लामाहरु
धर्तिमा छिट्फुट उम्र्न लागेको रातो अनारको बिरुवामा
काम्ले जुका र खुम्रे किराले नष्ट गर्न थालेपछी
ढोड बालेर धुवाँउदै
निमोठ्नु पर्छ लार्भा र फुल
एउटा टोर्नाडो आँधी निम्त्याएर मिल्काउनु पर्छ भाँजाहरु
सनमाया रनमाया र सुक बहादुरहरु
जुटेर एउटै मैदानमा सल्काऔँ सल्लाको पाँजाहरु
